تعدادی سوال و جواب درباره ی "نماز جماعت‏"

برای دیدن سوالها به همراه جواب بر روی دکمه "ادامه مطلب"کلیک کنید

س 552: در اماکن نظامی هنگام بر پایی نماز جماعت که در وقت اداری است، تعدادی از نظامیان به خاطر شرایط کاری در آن شرکت نمی‏کنند، با آنکه انجام آن کارها بعد از وقت اداری و یا در روز بعد ممکن است. آیا این عمل سبک شمردن نماز است؟

ج: بهتر است براى درک فضیلت نماز اول وقت و جماعت، کارهاى ادارى به گونه‏اى تنظیم شود که آنها بتوانند این فریضه الهى را به‌صورت جماعت و در کمترین مدت بخوانند.

س 553: نظر جنابعالی درباره انجام کارهای مستحبی مثل نماز مستحب یا دعای توسل و یا سایر دعاهای طولانی که قبل یا بعد از نماز جماعت و یا در اثنای آن در نماز خانه ادارات دولتی برگزار می‏شود و بیشتر از نماز جماعت طول می‏کشد، چیست؟

ج: دعاها و اعمال مستحبى زائد بر فریضه الهى نماز جماعت که از شعائر اسلامى است، اگر منجر به تضییع وقت ادارى و تأخیر در انجام کارهاى واجب شود، اشکال دارد.

س 554: آیا اقامه نماز جماعت دوم در نزدیکی مکانی که نماز جماعت در آن جا با حضور تعداد زیادی از نمازگزاران اقامه می‏شود، و صدای اذان و اقامه آن شنیده می‏شود، صحیح است؟

ج: اقامه نماز جماعت دوم اشکال ندارد، ولى مناسب است که مؤمنین در یک مکان اجتماع کرده و همگى در یک نماز جماعت شرکت کنند تا بر عظمت مراسم دینى نماز جماعت افزوده شود.

س 555: بعضی از اشخاص هنگام برپایی نماز جماعت، اقدام به خواندن نماز فرادی می‏کنند، این کار چه حکمی دارد؟

ج: این عمل اگر تضعیف نماز جماعت و اهانت و بى‌احترامى‏ به امام جماعتى که مردم اعتماد به عدالت او دارند، محسوب شود، جایز نیست.

س 556: در محله‏ای چند مسجد وجود دارد که در همه آنها نماز جماعت اقامه می‏شود، خانه‏ای بین دو مسجد واقع شده که فاصله آن از یک مسجد ده خانه و از دیگری دو خانه است، در این خانه هم نماز جماعت اقامه می‏شود، این نماز جماعت چه حکمی دارد؟

ج: سزاوار است که اقامه نماز جماعت وسیله وحدت و انس باشد، نه اینکه باعث ایجاد جو اختلاف و تفرقه گردد، در هر صورت اقامه نماز جماعت در خانه مجاور مسجد، اگر باعث اختلاف و پراکندگى نگردد، اشکال ندارد.

س 557: آیا جایز است شخصی بدون اجازه امام جماعت راتب مسجد که مورد تأیید مرکز اداره امور مساجد است، در آن مسجد نماز جماعت اقامه کند؟

ج: اقامه نماز جماعت متوقف بر اجازه امام جماعت راتب مسجد نیست، ولى بهتر است کسى مزاحم امام جماعت راتب مسجد هنگام حضور وى در آن مسجد براى اقامه نماز جماعت نشود، و حتى اگر ایجاد مزاحمت براى او موجب برانگیخته شدن فتنه و مانند آن شود، حرام است.

س 558: اگر گاهی امام جماعت سخنی بگوید و یا مزاحی کند که خوشایند و مناسب شأن عالم دینی نباشد، آیا با این کار از عدالت ساقط می‏شود؟

ج: اگر مخالف شرع نباشد، ضررى به عدالت نمى‏زند.

س 559: آیا اقتدا به امام جماعت بدون شناخت واقعی او جایز است؟

ج: اگر عدالت او نزد مأموم به هر طریقى ثابت باشد، اقتدا به او جایز و نماز جماعت صحیح است.

س 560: اگر شخصی اعتقاد به عدالت و تقوای فردی داشته باشد و در همان زمان معتقد باشد که شخص مزبور در مواردی به او ظلم کرده است، آیا می‏تواند او را به‌طور کلی عادل بداند؟

ج: تا براى او احراز نشود که عمل آن امام جماعت که او آن را ظلم مى‏شمارد، با علم و اختیار و بدون مجوّز شرعى بوده، مجاز نیست که حکم به فسق او نماید.

س 561: آیا اقتدا به امام جماعتی که می‏تواند امر به معروف و نهی از منکر کند، ولی انجام نمی‏دهد، جایز است؟

ج: مجرد ترک امر به معروف و نهى از منکر که ممکن است بر اثر عذر مقبولى نزد مکلّف باشد، به عدالت ضرر نمى‏زند و مانع اقتدا به او نیست.

س 562: به نظر شما معنای عدالت چیست؟

ج: عدالت عبارت از حالت نفسانى است که باعث مى‏شود انسان همیشه تقوایى داشته باشد که مانع از ترک واجبات یا انجام محرمات شرعى است، و براى احراز آن، حسن ظاهر، کافى است.

س 563: ما تعدادی جوان هستیم که در تکیه‏ها و حسینیه‏ها دور هم جمع می‏شویم و هنگام رسیدن وقت نماز فرد عادلی را مقدم کرده و برای نماز به او اقتدا می‏کنیم. ولی بعضی از برادران به این کار اشکال نموده و می‏گویند امام راحل(قدّس‏سرّه) خواندن نماز پشت سر غیر عالم دینی را حرام می‏داند، وظیفه ما چیست؟

ج: با دسترسى به روحانى، به غیر روحانى اقتداء نکنند.

س 564: آیا دو نفر می‏توانند نماز جماعت اقامه کنند؟

ج: اگر مراد تشکیل نماز جماعتى است که مرکب از امام و یک مأموم باشد، اشکال ندارد.

س 565: اگر مأموم در نماز جماعت ظهر و عصر حمد و سوره را برای تمرکز ذهن قرائت کند با اینکه بر او واجب نیست، نماز او چه حکمی دارد؟

ج: در نمازى که باید آهسته خوانده شود، مثل نماز ظهر و عصر، قرائت براى او جایز نیست حتى اگر براى تمرکز ذهن باشد.

س 566: اگر امام جماعت با دوچرخه برای اقامه نماز جماعت برود و همه قوانین عبور و مرور را رعایت کند، چه حکمی دارد؟

ج: این کار به عدالت و صحّت‏ امامت جماعت ضرر نمى‏زند.

س 567: اگر انسان نماز جماعت را به‌طور کامل درک نکند و به آخر آن برسد و برای درک ثواب آن، تکبیرة الاحرام را گفته و بنشیند و تشهد را با امام بخواند و بعد از سلام او برخیزد و رکعت اول را بخواند، آیا این کار را در تشهد رکعت دوم نمازهای چهار رکعتی هم می‏تواند انجام دهد؟

ج: این طریق مختص تشهد آخر نماز جماعت و براى درک ثواب جماعت است.

س 568: آیا جایز است امام جماعت برای نماز اجرت بگیرد؟

ج: جایز نیست، مگر آنکه براى مقدمات حضور در جماعت باشد.

س 569: آیا جایز است امام جماعت در یک زمان عهده‏دار امامت دو نماز (دو نماز عید یا هر نمازی) گردد؟

ج: تکرار نماز جماعت براى یکبار به خاطر مأمومین دیگر در نمازهاى یومیه جایز و بلکه مستحب است. ولى جواز آن در نماز عید مشکل است.

س 570: اگر امام جماعت در رکعت سوم یا چهارم نماز عشا باشد و مأموم در رکعت دوم، آیا بلند قرائت کردن حمد و سوره بر مأموم واجب است؟

ج: در فرض سؤال واجب است که حمد و سوره را آهسته بخواند.

س 571: در نماز جماعت بعد از سلام ابتدا آیه صلوات بر پیامبر تلاوت می‏شود و نمازگزاران سه مرتبه صلوات بر محمد و آل محمد(صلی الله علیهم اجمعین) می‏فرستند، بعد از آن سه بار تکبیر می‏گویند و سپس شعارهای سیاسی به‌صورت دعا و برائت توسط مؤمنین با صدای بلند داده می‏شود، آیا این کار اشکال دارد؟

ج: قرائت آیه و ذکر صلوات بر پیامبر و آل او(صلى الله علیهم اجمعین) نه تنها اشکال ندارد بلکه مطلوب بوده و ثواب دارد، و مواظبت بر شعارهاى اسلامى و شعار انقلاب اسلامى (تکبیر و ملحقات آن) که یادآور رسالت و اهداف بلند انقلاب اسلامى‏است، هم مطلوب‏ است.

س 572: اگر شخصی در رکعت دوم نماز جماعت به مسجد برسد و بر اثر جهل به مسأله، تشهد و قنوت را که باید در رکعت بعد بجا آورد، انجام ندهد، آیا نماز وی صحیح است؟

ج: نماز صحیح است. ولیقضای تشهد را بجا آورد و دو سجده سهو، هم برای ترک تشهد بنابر احتیاط بر او واجب‏ است.

س 573: آیا رضایت کسی که در نماز به او اقتدا می‏شود، شرط است؟ آیا اقتدا به مأموم صحیح است؟

ج: رضایت امام جماعت شرط صحّت‏ اقتدا نیست، و اقتدا به مأموم تا وقتى که نمازش را به جماعت ادامه مى‏دهد، صحیح نیست.

س 574: دو نفر که یکی امام است و دیگری مأموم، اقامه نماز جماعت کرده‏اند. شخص سومی به تصور اینکه فرد دوم امام است، به او اقتدا می‏کند و بعد از نماز می‏فهمد که وی مأموم بوده نه امام، نماز شخص سوم چه حکمی دارد؟

ج: اقتدا به مأموم صحیح نیست، ولى زمانى که انسان نداند و به او اقتدا کند، اگر در رکوع و سجود به وظیفه نمازگزار منفرد عمل کرده، بدین معنى که رکنى را عمداً و یا سهواً کم یا زیاد نکرده باشد، نمازش صحیح است.

س 575: کسی که قصدِ خواندن نماز عشا را دارد، آیا می‏تواند به کسی که نماز مغرب می‏خواند، اقتدا نماید؟

ج: اشکال ندارد.

س 576: آیا عدم رعایت ارتفاع محل نماز امام نسبت به مأمومین، موجب بطلان نماز آنها می‏شود یا خیر؟

ج: اگر بلندى جایگاه امام نسبت به جایگاه مأمومین، بیشتر از حدى باشد که شرعاً مجاز است، موجب بطلان نماز جماعت است.

س 577: اگر یکی از صفهای نماز جماعت به‌طور کامل از افرادی تشکیل شده باشد که نمازشان قصر است و نماز همه افراد صف بعدی تمام باشد، اگر افراد صف جلو بعد از خواندن دو رکعت نماز فوراً برای خواندن دو رکعت بعدی اقتدا کنند، آیا نماز کسانی که در صف پشت سر آنها هستند، نسبت به دو رکعت آخر نماز، جماعت باقی می‏ماند یا فرادی می‏شود؟

ج: اگر افراد صف جلو، بعد از خواندن دو رکعت نماز فورا برای خواندن دو رکعت بعدی اقتدا کنند، نماز افراد صف‌های بعدی اشکال ندارد و در فرص سوال که بلافاصله اقتدا می‌کنند، نماز جماعت باقی می‌ماند.

س 578: اگر مأموم در آخر یکی از دو طرف صف اول نماز ایستاده باشد، آیا می‏تواند قبل از مأمومینی که بین او و امام ایستاده‏اند، وارد نماز جماعت شود؟

ج: اگر مأمومینى که بین او و امام ایستاده‏اند، بعد از اینکه امام جماعت شروع به نماز کرد، به‌طور کامل آماده اقتدا نمودن باشند، مى‏تواند به نیت جماعت وارد نماز شود.

س 579: کسی که به رکعت سوم نماز جماعت برسد و به خیال اینکه امام در رکعت اول است، چیزی نخواند، آیا اعاده نماز بر او واجب است؟

ج: اگر قبل از رکوع متوجه شود قرائت واجب است، ولى اگر بعد از اینکه داخل رکوع شد متوجه شود، نماز او صحیح است و چیزى بر او واجب نیست؛ هرچند احتیاط مستحب این است که دو سجده سهو براى ترک سهوى قرائت بجا آورد.

س 580: برای برگزاری نماز جماعت در اداره‏های دولتی و دبیرستانها نیاز شدیدی به امام جماعت وجود دارد، و چون غیر از من عالم دیگری در منطقه وجود ندارد، مجبور هستم یک نماز را در مکان‏های مختلف برای سه یا چهار بار به عنوان امام جماعت اقامه کنم و چون همه مراجع نماز جماعت دوم را اجازه می‏هند، آیا در بیشتر از آن نیت نماز قضای احتیاطی جایز است؟

ج: امامت به نیت نماز قضاى احتیاطى صحیح نیست.

س 581: یکی از دانشگاهها اقدام به برگزاری نماز جماعت برای کارمندان خود در یکی از ساختمان‏های مربوط به دانشگاه که در مجاورت یکی از مساجد شهر قرار دارد، کرده است، با توجه به اینکه در همان زمان در آن مسجد نماز جماعت اقامه می‏شود، شرکت در نماز جماعت دانشگاه چه حکمی دارد؟

ج: شرکت در نماز جماعتى که از نظر مأموم واجد شرایط اقتدا و جماعت است، اشکال ندارد، هرچند نزدیک مسجدى باشد که در همان زمان در آن نماز جماعت برگزار مى‏شود.

س 582: آیا نماز خواندن پشت سر امام جماعتی که شغل قضاوت دارد، ولی مجتهد نیست، صحیح است؟

ج: اگر شغل قضاوت او بعد از نصب وى توسط کسى که صلاحیت نصب را دارد، باشد، مانع اقتدا به او در نماز نیست.

س 583: آیا کسی که در نماز مسافر مقلد امام خمینی(قدّس‏سرّه) است، می‏تواند به امام جماعتی ‏که‏ در آن مسأله مقلد مرجع ‏دیگری ‏است، به‌خصوص در نماز جمعه، اقتدا نماید؟

ج: اختلاف در تقلید مانع از صحّت‏ اقتدا نیست، ولى اقتدا در نمازى که طبق فتواى مرجع تقلیدِ مأموم، قصر است و طبق فتواى مرجع تقلیدِ امام جماعت، تمام است، یا بالعکس صحیح نیست.

س 584: اگرامام جماعت سهواً بعد از تکبیرةالاحرام به‏ رکوع برود، وظیفه مأموم چیست؟

ج: اگر مأموم بعد از داخل شدن در نماز جماعت و پیش از رفتن به رکوع متوجه شود واجب است که نیت فرادى نموده و حمد و سوره را قرائت کند.

س 585: اگر تعدادی از دانش‏آموزان غیر بالغ مدارس بعد از صف سوم یا چهارم نماز جماعت ایستاده باشند و بعد از آنها تعدادی از افراد مکلّف ایستاده باشند، نماز مکلفین صفهای بعدی چه حکمی دارد؟

ج: در فرض مذکور اشکال ندارد.

س 586: آیا تیمم بدل از غسل نسبت به امام جماعتی که معذور است، برای اقامه نماز جماعت کافی است؟

ج: اگر شرعاً معذور باشد، مى‏تواند با تیمم بدل از غسل، امام جماعت شود و اقتدا به او اشکال ندارد.

س. آیا از نظر مقام معظم رهبری«دام ظله» در نماز جماعتی که عدّه‌ای از مأمومین مسافر هستند و در وسط نماز جماعت سلام می‌دهند و بلافاصله اقتدا می‌کنند، اتصال نمازهای دیگران بهم می‌خورد یا نه؟

ج. اگر بلافاصله اقتدا ‌کنند، جماعت باقی می‌ماند.

س. در نماز جماعت مانند حرم مطهر رضوی و یا نماز جمعه گاهی اتفاق می‌افتد که اتصال آقایان به جماعت توسط بانوان انجام می‌گیرد، آیا اشکال دارد؟

ج. اشکال ندارد.

س. در صورتی که نماز امام جماعت تمام شده برای درک ثواب نماز هنگام تشهد اقتدا کند و بنشیند و تشهد بخواند. سؤال این است که منظور از نشستن، تجافی است یا نشستن معمولی؟

ج. نشستن معمولی مراد است.

س. در صف جماعت اگر اطراف مأموم بچه ممیز و غیر ممیز نمازگزار باشد، حکم نماز شخص مکلف چیست؟

ج. در فرض سؤال اگر بچه ممیز فاصله شود و ندانند نماز او باطل است، نماز جماعت اشکال ندارد، همچنین اگر یک یا چند بچه غیر ممیز یا بچه ممیزی که نمازش باطل است فاصله شود ولی از جلو و یا طرف دیگر اتصال باشد و یا اینکه فاصله بین دو مأموم بیش از یک قدم نباشد، نماز جماعت اشکال ندارد.

س. در صف جماعت اگر اطراف مأموم بچه ممیّز و غیر ممیّز نمازگزار باشد، حکم نماز مکلف چیست؟

ج. در فرض سؤال اگر بچه ممیز فاصله شود و ندانند نماز او باطل است، نماز جماعت اشکال ندارد، همچنین اگر یک یا چند بچه غیر ممیز یا بچه ممیزی که می دانند نمازش باطل است فاصله شود در صورتی که فاصله بین دو مأموم بیش از یک قدم نباشد، یا از جلو یا طرف دیگر اتصال برقرار باشد نماز جماعت اشکال ندارد.

س. آیا در نماز جماعت وجود دختر بچه درصف مأمومین مرد اشکال دارد؟

ج. اگر ممیز باشد بنا بر احتیاط واجب، لازم است در حال نماز، بین او و مردان حداقل یک وجب فاصله باشد.

س: اگر گروهى از مؤمنین اصرار کنند که بنده امام جماعت آنها شوم اما من هم پافشارى کنم که نمى‌شوم چرا که مى‌دانم عادل نیستم، آیا مى‌توانم امام جماعت شوم (بدون نیت امام بودن)؟

ج) امامت شما براى کسانى که شما را عادل مى‌دانند اشکال ندارد و جماعت صحیح است و در عین حال اگر خودتان نخواستید قصد امامت کنید باز نماز شما صحیح است و اقتداء مؤمنین به شما نیز اشکال ندارد.

س: مأمومى که در هنگام رکوع امام جماعت تکبیرة الاحرام گفته ولى به رکوع امام نرسیده وظیفه‌اش چیست؟

ج) اگر مأموم به رکوع رفته، نمازش فرادا مى‌شود و صحیح است و مى‌تواند براى درک جماعت آن را به مستحبى تبدیل کند و اگر به رکوع نرفته، مى‌تواند نیّت فرادا کند و مى‌تواند صبر کند تا امام براى رکعت بعد برخیزد و آن را رکعت اول خود حساب کند؛ ولى اگر برخاستن امام به قدرى طول بکشد که نگویند این شخص نماز جماعت مى‌خواند، باید نیّت فرادا کند.

س: در نماز جماعت حرم امام رضا (ع) گاهى اتفاق مى‌افتد که در اطراف فرد تا چند نفر نمازشان شکسته است و زودتر به پایان می‌رسد، سؤال بنده این است که آیا اتصال ما از بین مى‌‌رود و باید نماز را فرادى ادامه دهیم یا نه؟

ج) در نماز جماعت لازم است مأموم از سمت جلو و یا سمت راست و یا سمت چپ به امام جماعت و یا به مأمومین اتصال داشته باشد (یعنى فاصله‌اش بیش از یک قدم نباشد)، پس اگر از هیچ یک از این اطراف اتصال برقرار نباشد، نماز فرادا مى‌باشد.

س: زید وارد مسجد شد دید امام در رکوع است از فاصله چهارمترى بعد از گفتن تکبیرةالاحرام به سرعت حرکت کرده و در رکوع به امام و مأمومین ملحق شده است نماز او چگونه است؟

ج) اگر طورى است که مى‌‌ترسد به رکوع امام نرسد با فاصله‌اى که صدق اقتدا بکند تکبیر را مى‌‌گوید اگر چه فاصله طورى است که در حال اختیار جایز نیست و بعد به رکوع مى‌‌رود و بعد خود را به صف مى‌‌رساند.

س: در مساجدى که به صورت گذرى قصد اقتدا بر امام داریم به نظر مى‌رسد امکان احراز عدالت فراهم نیست چون فقط به اندازه اقامه‌ى نماز توقف داریم. در این صورت تکلیف چیست؟ آیا مى‌توان اقتدا کرد؟

ج) اگر از راه اقتدا کردن افرادِ موجّه به آن شخص، اطمینان به عدالت او پیدا کنید، کافى است.

س: اگر بالکن شبستان مسجد که عده‌اى از مردان در آن مکان به امام اقتدا مى‌کنند داراى دیوارى باشد که نمازگزاران در صف اول بالکن نتوانند صف جماعت را ببینند آیا این اتصال صحیح است.

ج) محل اشکال است و احتیاط ترک نشود.

س: اگر امام جماعت کارى کند که به فتواى مرجع تقلید ما مبطل نماز باشد ولى احتمال بدهیم که مرجع تقلید امام جماعت آن را مبطل نداند حکم اقتدا به این امام جماعت چیست؟

ج) در فرض مذکور اقتدا به امام جماعت صحیح نیست.

س: تعریف، مفهوم و محدوده اصطلاح حُسْن ظاهر در احراز عدالت امام جماعت را به صورت شفاف و روشن بیان بفرمایید.

ج) حُسنِ ظاهر یعنى رفتار و کردار آن شخص که مشاهده مى‌شود بر طبق میزان شرع است و گناهى از او دیده نشده است.

س: آیا در مکه یا مدینه در نمازهاى جماعت آنها وقتى که بین صفوف فاصله‌ى زیادى باشد (جلویى و عقبى) نماز خواندن ما با آنها اشکال دارد؟

ج) تا آن مقدارى که خود آنها اشکال نمى‌‌کنند، اشکال ندارد.

س: آیا این سخن صحیح است که مى‌گویند طلاب نمى‌توانند به غیر از طلبه براى نماز جماعت اقتدا کنند؟ منظور از روحانى چه کسى است؟

ج) با دسترسى به روحانى به غیر روحانى اقتدا نکنند، و منظور از روحانى کسى است که علاوه بر داشتن صلاحیتهاى لازم، ملبس به لباس مقدّس روحانیت نیز باشد.

س: وقتى که مى‌خواهیم به امام جماعت در رکوع متصل شویم آیا باید صبر کنیم که ایشان در رکوع قرار بگیرند و بعد تکبیر را بگوییم یا مى توان در حال رفتن امام به رکوع تکبیر را گفت؟ و اگر شک در رسیدن به رکوع امام کردیم وظیفه ما چیست؟

ج) در رکعت اول و دوم خواه امام در حال قرائت یا در حال رکوع باشد داخل شدن در جماعت اشکال ندارد و در رکعت سوم و چهارم اگر پیش از رکوع امام به وى اقتداء نموده باید حمد و سوره را خودش بخواند و اگر وقت براى خواندن سوره ندارد باید لااقل حمد را تماماً بخواند و به رکوع امام برسد و اگر بداند که با خواندن حمد به رکوع امام نمىرسد احوط آن است که پیش از رکوع امام داخل نشود و اگر در حال رکوع امام اقتداء کرده و به مقدار رکوع خم شده و شک دارد که به رکوع امام رسیده یا نه، نماز صحیح است ولى فرادى است.

س: آیا اگر مأموم مساوى با امام بایستد نماز کدامیک باطل است؟

ج) بنابر احتیاط جماعت باطل است و نماز امام در هر حال صحیح است و اگر مأموم به وظیفه منفرد عمل کند نمازش به طور فرادا صحیح است.

س: اگر کسى خودش مى‌داند که عدالت ندارد و گروهى مثلاً در یک میهمانى خانوادگى به هنگام نماز او را به عنوان امام جماعت انتخاب کنند آیا مى‌تواند جلو بایستد و نماز بخواند یا باید از این کار پرهیز نماید؟

ج) نماز آنان که او را عادل دانسته‌اند، صحیح است و بهتر آن است که قبول نکند ولى اگر قبول کرد هم نماز خودش و هم نماز مأمومین صحیح است.

س: اگر مأموم در قرائت رکعت اول اقتدا کند و به علت جمعیت زیاد جماعت یا به علل دیگر رفتن رکوع امام را متوجه نشود و موقعى متوجه مى‌شود که امام به سجده رفته در این حال رکوع را انجام داده و خود را به سجده اول یا دوم امام مى‌رساند آیا در این صورت نماز وى باطل است یا خیر؟ اگر به سجده دوم امام هم نرسد و در تشهد به امام رسید چه صورت دارد؟

ج) در فرض مذکور اگر خود را به سجده امام برساند، نمازش صحیح است و در غیر این صورت نماز جماعتش باطل شده و نماز فرادا مى‌شود و مکلّف باید بقیه نماز را فرادا به آخر برساند.

س: اداى نماز در مساجد بصورت فرادا در هنگامى که نماز جماعت یومیه در آن توسط روحانى مسجد در حال برگزارى است چه حکمى دارد؟

ج) این عمل اگر تضعیف نماز جماعت و اهانت و بى‌احترامى به امام جماعت محسوب شود، جایز نیست.

س: گاهى مشاهده مى‏شود که هنگام برپایى نماز جماعت در مسجدالحرام و مسجدالنبى، بعضى از حجاج از مسجد خارج مى‏شوند و یا در کنارى ایستاده و تماشا مى‏کنند، لطفا نظر مبارک را در این باره مرقوم فرمایید.

ج) باید جداً از این کار اجتناب کنند.

س: برپایى نماز جماعت در ادارات چه حکمى دارد؟

ج) با توجه به اهمیت خاص نمازهاى یومیه و تأکید زیادى که بر اقامه نماز در اول وقت شده است و با توجه به فضیلت بسیار زیاد نماز جماعت، مناسب است کارمندان، روشى را اتخاذ کنند که بتوانند در خلال ساعات کار ادارى نماز واجب را به صورت جماعت در اول وقت و در کمترین زمان بخوانند ولى باید به گونه‌اى مقدمات این کار را فراهم کنند که نماز جماعت در اول وقت بهانه و وسیله براى تأخیر انداختن کارهاى مراجعه‌کنندگان نشود.

س: چگونه مى‌توان به عدالت امام جماعت پى برد؟

ج) از هر راهى که اطمینان به عدالت حاصل شود، اگر چه با اقتداى عدّه‌اى از اهل بصیرت و صلاح باشد کافى است بلکه حسن ظاهر نیز کفایت مى‌کند و در صورتى که عدالت محرز بوده، شک و تردید فعلى مانع اقتدا نیست.

س: آیا خواندن نمازهاى ظهر و عصر و مغرب و عشا در زمان فضیلت و بطور فرادا افضل است یا اینکه هر دو نماز در وقت نماز اول و به جماعت خوانده شود؟

ج) هر دو را با جماعت بخوانید افضل است.

س: کسى که می‌خواهد نماز جماعتش را به فرادا تبدیل کند آیا در همه جاى نماز مثلاً بعد از دو سجده مى‌تواند این کار را بکند یا جاهاى خاصى دارد؟

ج) محل خاصى معتبر نیست.

س. در صورتیکه در نماز جماعت، امام به قنوت (که مستحب است) برود و مأموم سهواً به رکوع رفته و به دلیل اصل تبعیت، مجدداً به همان قنوت ملحق شود، حکم چیست؟

ج) نماز مأموم در فرض مذکور صحیح است و چیزى بر او لازم نیست.

س: در صورتى که نماز جماعت در مسجد دیگر غیر از مسجد محله پربارتر باشد (از نظر تعداد شرکت کنندگان یا از نظر معنویت حاکم بر سخنرانى و یا فضاى مسجد) آیا براى شرکت در هر یک از این مساجد (مسجد محله و مسجد دیگر) مختار هستیم و اساساً شرکت در کدامیک افضل است؟

ج) نسبت به شرکت در هر یک از این مساجد مخیّرید، هر چند مسجدى که جامع است یا جمعیت شرکت کنندگان در نماز جماعت آن بیشترند افضل است.

س: آیا در نماز جماعت، امام باید نیت جماعت بکند؟

ج) نیّت جماعت لازم نیست ولى اگر بخواهد فضیلت نماز جماعت را درک کند باید قصد جماعت نماید.

س: اگر شخصى شک کند که به رکوع امام (موقع اتصال به نماز جماعت) رسیده است یا خیر؟ وظیفه‌اش چیست؟

ج) اگر به مقدار رکوع خم شود و چنین شکى کند، نماز او به صورت فرادا صحیح است.

س: آیا اقتدا کردن به امام جماعتى که نمازش شکسته است صحیح مى‌باشد؟

ج) مانع ندارد هر چند کراهت دارد.

س: در صورتى که بخواهیم در روز جمعه نماز ظهر و عصر خود را به صورت فرادا در منزل بخوانیم آیا باید صبر کنیم تا نماز جمعه تمام شود یا اینکه مى‌توانیم در اول وقت نماز را بجاى بیاوریم؟

ج) صبر کردن لازم نیست.

س: آیا هنگامى که امام جماعت نماز عصر را برگزار مى‌نماید ، کسى که نماز ظهر را نخوانده مى‌تواند به امام جماعت اقتدا کند؟ این مورد در خصوص نماز مغرب و عشا نیز مورد سؤال است.

ج) مانع ندارد.

س: آیا در نماز جماعت به محض قامت بستن امام مى‌توان اقتدا کرد یا باید منتظر شد تا صفهاى جلوتر اقتدا کنند؟

ج) اگر مأمومینى که بین او و امام ایستاده‏‌اند، بعد از اینکه امام جماعت شروع به نماز کرد، به طور کامل آماده اقتدا نمودن باشند، میتواند به نیّت جماعت وارد نماز شود.

س: موقع نماز جماعت آیا فرد مى‌تواند از جهت ارتفاع پایین‌تر از امام جماعت (تقریباً حدود 3 پله) قرار گیرد و به او اقتدا کند؟

ج) جایز نیست که مکان امام جماعت بلندتر از مکان مأمومین باشد.

س: در نماز جماعت فاصله بین صف‌ها چند متر یا سانتى متر باید باشد؟

ج) احتیاط آن است بیش از یک گام معمولى بین محل سجده مأموم و محل ایستادن امام (یا کسى که واسطه اتّصالى اوست) فاصله نباشد و از این احتیاطى‌تر آنکه هیچ فاصله‌اى نباشد.

س: اگر امام جماعت به خاطر سنّ زیادش نتواند نماز را تند بخواند اگر ما ذکر را زودتر از او بگوییم، آیا اشکال دارد و از ثواب جماعت کم مى‌شود؟ من مثلاً مى‌خواهم ثواب زیادى در نماز جماعت بگیرم آیا درست است که ذکر بیشتر بگویم و به این خاطر از امام جماعت جلو بزنم؟

ج) در اذکار نماز متابعت از امام جماعت لازم نیست ولى در افعال نماز لازم است.

س: تغییر نیّت در اثناى نماز جماعت به فرادا چه حکمى دارد؟

ج) اشکال ندارد.

س: اگر امام جماعت در حال قرائت تشهد باشد و مأموم یک رکعت دیرتر اقتدا کرده باشد، نشستن در حالت تجافى واجب است یا مى‌توان به صورت معمولى هم نشست؟ ذکر تشهد چه طور، قرائت آن واجب است یا خیر؟

ج) احتیاط واجب آن است که به حال تجافى باشد و مى‌تواند تشهد بخواند و یا تسبیح بگوید.‏

س: در نماز جماعت نماز امام تمام شده و یکى از مأمومین در حال ادامه نماز خود به صورت فرادا است آیا مى‌توان به او اقتدا کرد؟

ج) اشکال ندارد.

س: اگر کسى تکبیره‌الاحرام را قبل از امام بگوید حکمش چیست؟

ج) نماز خود را باید به صورت فرادا بخواند.

س: در نماز جماعت آیا واجب است نیّت کنیم به فلان امام جماعت یا امام جماعت حاضر اقتدا مى‌کنیم؟

ج) باید امام را معین نمایید ولى دانستن اسم او لازم نیست مثلاً اگر نیّت کنید: «اقتدا مى‌کنم به امام حاضر» نمازتان صحیح است.

س: آیا مى‌توان در نماز ادا به امام جماعتى که نماز قضا را بجا مى‌آورد، اقتدا کرد؟

ج) اگر نماز قضاى حتمى باشد، مانع ندارد.

س: اگر در رکعت دوم نماز جماعت اقتدا کنیم، آیا در رکعت سوم امام (دوم خودمان), باید هم حمد و هم سوره را بخوانیم, یا خواندن حمد به تنهایى کافى است؟ آیا باید به رکوع رکعت سوم امام, برسیم؟ اگر نرسیدیم چه؟

ج) اگر مى‌دانید به رکوع امام نمى‌رسید، به همان حمد تنها اکتفا کنید والا سوره را هم بخوانید و اگر به رکوع رکعت سوم نرسیدید، خود را به سجده امام برسانید و نماز به جماعت صحیح است.

س: آیا اقتدا به امام جماعتى که حدود 30 درجه از جهت قبله منحرف گردیده است، صحیح مى‌باشد؟ و حدّ مجاز براى این مطلب چقدر است؟

ج) اگر مأموم بداند که امام بطورى از قبله منحرف شده که رو به قبله بودن صدق نمى‌کند، اقتدا صحیح نیست.

س: آیا مأمومى‌ که بیمار است و روى‌ تخت یا ویلچر نماز مى‌‌خواند، موجب قطع اتصال صف‌ها مى‌‌شود؟

ج) مجرّد آن موجب قطع اتصال نمى‌شود.

س: آیا مأموم مرد تمام اذکار را باید آرام بخواند یا این که برخى اذکار (مثل قنوت یا ذکر رکوع و سجود) را مى‌تواند بلند بخواند؟

ج) مکروه است مأموم ذکرهاى نماز را طورى بگوید که امام بشنود.

س: لطفاً بفرمایید در محله‌اى شیعى که احتمال اختلاف نیست آیا مجاز هستیم در نماز جماعت بین حمد و سوره براى نشر سنت حقیقى پیامبر "الحمد لله" را بلند بگوییم؟

ج) مکروه است که مأموم ذکر را بگونه‌اى بگوید که امام بشنود و براى نشر سنّت حقیقى پیامبر «الحمدلله» را آهسته بگویید.

س: اگر در انتهاى نماز جماعت هنگام ذکر سلام کمى جلوتر یا عقب تر از امام جماعت نماز را به پایان ببریم آیا در نیّت جماعت اشکالى ایجاد مى‌‌گردد؟

ج) اشکال ندارد.

س: در نمازهایى که حمد و سوره در آنها باید بلند خوانده شود اگر در نماز جماعت در رکعت آخر به امام ملحق شویم آیا پس از ایستادن براى رکعت دوم باید حمد و سوره را بلند بخوانیم؟

ج) در فرض سؤال باید قرائت را بلند بخوانید.

س: آیا نمازگزار در بین نماز جماعت مى‌تواند بدون آنکه حالت نماز خود را به هم بزند از صف عقبى به صف جلویى تغییر مکان دهد؟

ج) اگر در غیر حال قرائت با فرض ضیق بودن صف باشد اشکال ندارد.

س: اخیراً شنیده شده که نظر مبارک در باب کسى که نمازش را به جماعت خوانده است این است که اعاده‌ى آن نماز به جماعت دیگر اماماً او مأموماً وجهى ندارد، خواهشمند است در این خصوص و اینکه اگر جماعت دوم از جهاتى رجحان داشته باشد، آیا حکم همین است یا خیر؟

ج) نمازى که فرادا خوانده است مى‌تواند با اقتدا به امام جماعتى اعاده نماید و نمازى را که براى جماعتى امامت کرده مى‌تواند یک بار دیگر براى جماعت دیگر امامت کند، در غیر این دو صورت اعاده وجهى ندارد هر چند جماعت دوم داراى رجحان باشد.

س: اگر فرد از خاطرش برود که گوشى تلفن همراه خود را قبل از نماز جماعت خاموش نماید و در بین نماز، گوشى زنگ‌ بزند، آیا مى‌تواند گوشى را از جیب در آورده و خاموش نماید؟

ج) خاموش کردن آن اگر صورت نماز را بهم نزند اشکال ندارد.

س: در صورتى که امام جماعت، علاوه بر خواندن نماز بصورت تمام، یکبار دیگر نماز را احتیاطاً شکسته هم بخواند آیا مى‌توان به او در نماز احتیاطى شکسته اقتدا کرد؟

ج) اقتدا به نمازى که احتیاطاً خوانده مى‌شود، صحیح نیست.

س: اگر قبل از اتمام تسبیحات اربعه در نماز جماعت، امام به رکوع رفت، آیا باید تسبیحات را تمام کرده سپس به رکوع برویم یا براى متابعت از جماعت تسبیحات را ناتمام بگذاریم؟

ج) در صورتى که مى‌دانید اگر تسبیحات را تمام کنید، به رکوع امام نمى‌رسید در صورتى که یکبار آن را خوانده‌اید، باید آن را رها کرده و به رکوع بروید.

س: اگر نماز جماعت ظهر به امامت فردى و نماز جماعت عصر به امامت فرد دیگرى برگزار گردید و پس از نماز عصر، امام جماعت اول (نماز ظهر) بیان کرد که من براى نماز وضو نداشته‌ام، وظیفه مأمومین در این باره چیست؟ آیا دوباره باید نماز ظهر و عصر را بجا آورند؟ و یا اینکه فقط نماز ظهر کافى است؟ و یا نماز مأمومین صحیح است؟

ج) در فرض سؤال نماز مأمومین صحیح است.

س: اگر بعد از نماز متوجه شوند که از اول نماز جماعت، اتصال صفوف برقرار نبوده است، نماز نمازگزاران چه حکمى دارد؟

ج) در فرض سؤال نماز آنها صحیح است.

س: امام جماعت در رکعت سوم و مأموم رکعت دوم نماز است. در صورتى‌که مأموم بخواهد سوره حمد را تا آخر بخواند امام سر از رکوع برمى‌دارد و وارد سجده مى‌شود. در این حال آیا مأموم مى‌تواند سوره حمد را رها نموده و همراه امام رکوع را به‌جا آورد؟ یا اینکه باید سوره حمد را تا آخر بخواند و اگر به رکوع امام نرسید، بعد از حمد سوره را نیز بخواند و نمازش را فرادا نماید؟

ج) باید حمد را تا آخر بخواند و اگر در سجده دوم هم به امام برسد، نماز جماعتش صحیح است.

س: در آخر نماز، امام جماعت سلام نماز را سریع مى‌خواند و سلام مأموم به طول مى‌کشد آیا مأموم پس از پایان نماز امام باید نیت فرادا نماید و یا اینکه خودبه‌خود و بدون عدول از جماعت به فرادا، تبدیل به فرادا مى‌گردد؟

ج2) لازم نیست نیت فرادا کند.

س: در نماز جماعت براى اینکه مأموم به سجده امام برسد، آیا مى‌تواند در ذکر رکوع یک بار «سبحان الله» بگوید و به سجده برود یا خیر؟

ج) باید ذکر را کامل بگوید و خود را به سجده برساند و در صورتى که به سجده اول نرسیده، در سجده دوم ملحق شود.

س: اگر به هنگام نماز جماعت مشکلى براى امام جماعت پیدا شود به‌طورى که نتواند به نماز ادامه دهد، در این صورت وظیفه مأمومین چیست؟

ج) اگر در صف جلو فرد واجد شرایطى بود و جلو ایستاد مأموم مى‌تواند بقیه نماز را با او ادامه دهد یا فرادا بخواند.

س: اگر امام جماعت در حین نماز اشتباه کند مثلاً در رکعت دوم پس از سجده دوم بدون خواندن تشهد بلند شود در این صورت چگونه باید او را متوجه اشتباه کرد؟

ج) لازم نیست او را متوجه کنید شما به وظیفه خود اقدام نمایید.

س: اگر کسى در رکعت چهارم نماز چهار رکعتى به امام اقتدا کرد، هنگامى که امام تشهد و سلام را مى‌خواند آیا باید تا پایان نماز امام جماعت به صورت تجافى بنشیند یا این که مى‌توان قبل از خواندن تشهد از طرف امام بلند شده و رکعت دوم را شروع کند؟

ج) در رکعت آخر تجافى لازم نیست، گرچه موافق احتیاط است.

س: اگر نماز امام و مأموم، هر دو احتیاطى است یعنى هر دو براى یک میّت نماز مى‌خوانند یا براى دو میّت ولى‌ هر دو نفر نماز فوت شده حتمى ندارند، آیا این جماعت درست است یا نه؟

ج) اگر جهت احتیاط امام و مأموم یکى باشد، اقتدا مانع ندارد.

س: در دعوایى، شخصى روحانى و امام جماعت مى‌داند حق با کدام یک از متخاصمین است. اما براى اداى شهادت در محکمه حاضر نمى‌شود و از شهادت دادن کتبى نیز خوددارى مى‌نماید. عمل این روحانى از نظر شرعى چه حکمى دارد و آیا از عدالت ساقط مى‌شود؟

ج) صِرف امر مذکور موجب سقوط عدالت نیست.

س: آیا به‌‌واسطه افراد یا فرد ممیّز و غیر مکلّف اتصال نماز جماعت برقرار مى‌شود؟ مکلّفین چگونه باید اتصال برقرار کنند تا نمازشان صحیح شود؟

ج) در صورت عدم یقین به برقرارى اتصال، نماز باطل است.

س: اگر مأموم سهواً یا به‌خاطر ندانستن مسأله در رکعت اول و دوم حمد و سوره را بخواند، آیا نمازش صحیح است یا باید اعاده و قضا نماید؟

ج) در فرض سؤال، اعاده و قضا ندارد.

س: برخى نمازگزاران، موقع اقامه‌ى مثلاً نماز عصر به جماعت ملحق مى‌شوند و با اقتداى نماز ظهر خویش به امام، معمولاً زمان انجام قنوت در رکعت دوم از جماعت منفصل و بقیه نماز ظهر را به صورت فرادا اقامه کرده تا این که در رکعت سوم مجدداً به جماعت محلق و نیت اداى دو رکعت نماز عصر ‌بنمایند. از آن جایى که به نظر بعضى‌ها اقامه نماز به شکل فوق محل اشکال است، مستلزم اعلام نظر مبارک حضرتعالى به مؤمنین مى‌باشد.

ج) اشکال ندارد.

س: نماز جمعه را چه‌طور باید نیت کرد؟ (واجب قربة الى الله یا رجاء قربة الى الله و یا استحباباً قربة الى الله و یا هیچ‌کدام نباشد تنها نماز جمعه یا جماعت مى‌خوانم قربة الى الله؟)

ج) گفتن نیت به زبان لازم نیست و قصد کافى است و در فرض مذکور مى‌تواند به قصد واجب و یا صرف خواندن نماز جمعه انجام دهد.

س: اگر امام جماعتى بعد از [گفتن] تکبیره‌الاحرام و اقتداى مأمومین، نمازش را به‌ دلیل اشتباهى بشکند و مجدّداً تکبیره‌الاحرم بگوید، حکم نماز مأمومین چیست؟

ج) در فرض سؤال، نماز مأمومین به صورت فرادا صحیح است.

س: آیا مأمومى که مى‌داند امام چند درجه [به میزان کم] از قبله منحرف ایستاده است مى‌تواند به وى اقتدا کند؟ و در صورت صحتِ اقتدا، وظیفه‌ى مأموم در رعایت جهت قبله چیست و آیا مأموم وظیفه دارد امام را از انحرافش از قبله آگاه کند؟

ج) اقتدا مانعى ندارد ولى مأموم جهت صحیح را مراعات مى‌کند و لازم نیست به امام اطلاع دهد.

س: تا چه مقدار اگر از امام جماعت عقب بمانیم، جماعت ما صحیح است؟

ج) تا زمانى که در دو رکن پى‌در‌پى از امام جماعت عقب نیفتاده‌اید، جماعت صحیح است.

س: حداکثر فاصله میان افراد در جماعت چه از بغل و چه از پشت تا چه‌قدر باشد نماز جماعت صحیح است؟

ج) اگر به اندازه‌ گشادى بین دو قدم فاصله باشد، اشکال ندارد.

س1: چه ویژگى‌هایى را باید در مسلمان مؤمن احراز کنیم تا بتوانیم نماز جماعت را به امامت او ادا کنیم؟ (صفات امام جماعت، اعم از صفات سلبى یا ثبوتى). س2: در چه حالاتى نزد شارع، تبدیل نماز جماعت به فرادا قبیح نیست؟ اگر بدون دلیل نماز جماعت را تبدیل به فرادا کنیم موجب بطلان و وجوب اعاده نماز مى‌شود؟

ج1) امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامى و حلال‌زاده و عادل باشد و اگر مأموم مرد است، امام مرد باشد. ج2) انسان در بین نماز جماعت مى‌تواند نیّت فرادا کند و اگر به‌واسطه عذرى بعد از حمد و سورهِ امام، نیّت فرادا نماید، لازم نیست حمد و سوره را بخواند.

س: نظر مبارک‌تان راجع به روشن یا خاموش نمودن گوشی همراه، ضمن اقامه نماز چیست؟

ج) حکم خاصی ندارد؛ لکن با توجه به اهمیت حضور قلب در نماز، شایسته است که برای درک این موضوع مهم و برای اتصال به منبع لایزال، تلفن همراه از قبل قطع و خاموش باشد.